BOŞANMA VE YAS SÜREÇLERİ
Boşanma;
Evlilik birliğinin hukuki yollar ile sonlanması anlamına gelmektedir. Boşanma duygusal ve psikolojik olarak stres yaratan değişim sürecidir. Boşanma süreci, aile üyelerini tekrar uyum sürecine sokar ve aile üyeleri üzerinde ruhsal açıdan etkiler yaratır. Boşanma sürecinden eşler ne kadar etkileniyorsa, asıl sarsıntı çocuklar üzerinde gözükür. Boşanma ile birlikte çocuk psikolojik bir yıkım yaşayabilir. Eşler ve çocuklar boşanma sürecinde güven duyguları sarsılabilir, kaygı seviyeleri yükselebilir, bireylerin okul, iş, kök aile ve sosyal hayatları boşanmadan etkilenebilir, aile üyeleri endişe içine girebilir. Boşanma sadece eşleri değil belki de en çok çocukların üzerinde etkiler bırakabilir. Boşamanın çocuklar üzerindeki etkileri yaş aralıklarına göre farklılıklar göstermektedir. Boşanma dünya da olduğu gibi ülkemizde de hızla artış gösteren bir gerçektir. Böyle bir süreç yaşıyorsanız bu dönemi bir uzman eşliğinde atlatmak daha doğru ve sağlıklı olacaktır.
Yas Süreci;
Ölüm hayatımızın tam orta noktasında var olan ama konuşulması, düşünülmesi bir o kadar zor olan yaşamın bir parçasıdır. Sevdiğimiz bir kişinin ölümü sonucu her birey yas sürecini yaşamaktadır. Yas süreci yaşanması gerek doğal bir süreçtir. Kişinin normal hayatına sağlıklı olarak devam edebilmesi için yas süreçlerini tamamlaması gerekmektedir. Unutulmamalıdır ki yas tepkileri ve süreçleri normal olduğu kadar kişiden kişiye de farklılıklar göstermektedir. Yas süreçleri; kaybedilen kişinin kim olduğundan, kişinin ölümünün nasıl gerçekleştiğinden, ölümün beklendik bir ölüm mü yoksa beklenmedik bir ölüm mü olduğundan, kaybedilen kişiyle olan ilişkiden, yas tutma biçimlerinden, sosyo-ekonomik etkenlerden, bireyin geçmiş travmatik yaşantısından, kişilik özelliklerinden, yaşından etkilenir. Yas süreçleri ve tepkileri kişiden kişiye, yetişkinden çocuğa farklılıklar göstermektedir. Çocuklar tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi yas sürecini yaşarlar. Fakat yas süreçleri, ölüm algıları ve tepkileri çocukların yaşlarına ve gelişim düzeylerine göre değişim göstermektedir. Bu süreçte çocukları doğru bilgilendirmek çocukların sağlıklı gelişimleri açısından oldukça önemlidir. Çocukların yas sürecindeki tepkileri zaman zaman ortaya çıkabileceği gibi, daha uzun süreli de olabilmektedir.
Yetişkin Yas sürecinde ortaya çıkan duygu, davranış ve davranışlar ;
- Şok, üzüntü, öfke,
- Güvensiz hissetme
- Yaşama karşı istek kaybı, geleceğe dair umutsuzluk, yorgunluk,
- Suçluluk, kaygı, korku, isteksizlik, yalnızlık, kendini çaresiz hissetme
- Uyku, yeme sorunları
- Düşüncede karışıklıklar, dikkat dağınıklıkları, unutkanlıklar, kabuslar
- Hatalı düşünceler
- Alkol, sigara, madde kullanımı
- Ölümü reddetme
- Kişiyi hatırlatan uyaranlardan kaçınma
- Hayal kırıklığı
- Midede boşluk hissi ,Boğulacakmış gibi olma
- Ölen kişinin yaşadığı duygusu
- Seslere aşırı duyarlılık
- Ölen kişiyi görme ya/ya da sesini duyma
- Çabuk yorulma
- İşitsel halüsinasyonlar ,görsel halüsinasyonlar
Çocukların Yas sürecinde ortaya çıkan duygu, davranış ve davranışları şu şekildedir;
- Şok, inanmama, itiraz etme
- Ağlama
- Korku, yüksek endişe
- Şiddetli öfke, yıkıcı davranışlarda artma
- Duygusal içe çekilme
- Karmaşa
- Yalnız kalma isteği
- Hayal kırıklığı
- Uyku ve yeme sorunları
- Özlem
- Tedirginlik
- Suçluluk
- Okul sorunları
- Baş ve karın ağrısı
- Zaman zaman hayata her zamanki gibi devam etme, olmamış gibi davranma
