YEME BOZUKLUKLARI NEDİR?

Yeme bozukluğu, sağlığa zarar verebilecek derecede yetersiz ya da aşırı yemek yeme davranışıdır. Kişilerin bedeni, duygusal ve sosyal hayatları yeme bozukluğu  sebebiyle zarara uğrar. Yeme bozukluğu yaşayanlar, genelde yemelerinin anormal olduğunu farkederler ama kendilerini kontrol edemediklerini söylerler. Yeme kontrolünü sağlayamamaları  sık sık depresyon, suçluluk duygusu ve düşük öz saygıya  yol açar.

• Beden algısı;
• Bulimia nevroza
• Anoreksiya nevroza
• Tıkanırcasına yeme

haline geçtiyse mutlaka uzman grubu tarafından destek alınması gerekir.

1. Anoreksiya Nervoza

Anoreksiya nervoza, aşırı kilo kaybı ile karakterize bir durumdur. Ergen genç kadınlarda yaygınlığı en fazla olan yeme bozukluğu olarak karşımıza çıkar. Ergen genç bireylerin, yaşları ve boy uzunlukları için olağan sayılan kiloyu ve bu kilonun üzerinde bir vücut ağırlığını kabul etmeme durumudur.

Anoreksiya Nervoza Neden Olur?

Anoreksiya nervozanın kesin nedeni saptanmamıştır. Fakat uzmanlar, bu hastalığın sebebi olarak diğer hastalıklarda olduğu gibi, biyolojik, çevresel ve psikolojik faktörlerin bir kombinasyonu olduğunu düşünmektedir.

Bazı bireylerin anoreksiya nervoza hastalığına yatkınlılarında genetik faktörler olduğu düşünülmektedir. Bazı bireyler, anoreksiya ile ilişkili mükemmeliyetçilik, duyarlılık ve sebat etmeye yönelik genetik bir eğilime sahip olabilir. Ebeveynleri, kardeşleri gibi birinci dereceden akrabaları anoreksiya nervoza olan bireylerin çok daha yüksek anoreksi riski taşıdığı gözlemlenmiştir.

Modern dünyanın dayattığı güzellik algılarının başında zayıflık gelmektedir. Bu algının etkisindeki çoğu birey, kendi değerlerini ve başarılarını zayıf olmakla ölçer hale gelmiştir. Akran baskısı, özellikle genç kızlar arasında zayıf olma arzusunu aşırı körüklemeye neden olabilir. Bu da anoreksiye nervoza hastalığının doğuşuna neden olabilir.

Anoreksiya Nervoza Nasıl Tedavi Edilir?

Hastanın yaşı, tıbbi geçmişi ve görülen semptomlara göre uygulanacak tedavi planı değişiklik gösterir. İlk olarak kişinin fiziksel vaziyetinin uzman bir doktor tarafından incelenmesi gerekmektedir. Tedavi süreci genellikle birden fazla uzman doktor tarafından yürütülür. Hasta, beslenme düzeni ve psikolojik süreç için ayrı ayrı tedavi görür. Hastalık iyice ilerlemeden yardım almayı kabul eden çoğu hasta, uygulanan doğru tedavi sonucunda sağlıklı beden ve ruh haline kavuşur.

Anoreksiya nervoza hastalığına karşı tescilli bir ilaç bulunmamaktadır. Depresyon tedavisinde kullanılan bazı antidepresanlar, zaman zaman anoreksiya tedavisinde kullanılabilir. İlaç tedavisinde, hastada görülen depresyon ve anksiyete belirtilerinin hafifletilmesi veya tamamen ortadan kaldırılması amaçlanır.

2. Bulimia Nervoza

Bulimia Nervoza, aşırı zayıf olma beklentisidir. Az miktarda gıda alınması neticesinde yoğun kilo kaybı ile sonuçlanan bir yeme bozukluğudur. Bulimia nevroza tanısının anahtarı, ardışık tıkınma dönemleri ve bunun sonrasında kilo almayı engellemek için kusma ya da besinlerin vücuttan atılımını hızlandırma amaçlı kimyasal takviye almalarıdır.

Bulimia Nervoza Neden Olur?

Bulimia nervoza hastalığının neden meydana geldiği henüz kesin olarak bilinmemektedir. Ancak hastalık gelişiminde diğer yeme bozukluklarında olduğu gibi genetik, psikolojik ve çevresel pek çok etkenin rol aldığı düşünülür. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür. Hastalık genellikle ergenlik ve genç yetişkinlik dönemlerinde ortaya çıkar. Bulimia nervoz hastalığına yol açabilecek bazı tetikleyici unsurlar vardır.

• Genetik faktörler
• Psikolojik sorunlar (Tramvalar, depresyon ve anksiyete bozuklukları, aşırı stres)
• Sıkça uygulanan diyetler

Bulimia Nervoz Nasıl Tedavi Edilir?

Bulimia nervoz hastalığının tedavisi, tıpkı anoreksiya nervozda olduğu gibi hastanın yaşı, tıbbı geçmişi ve gösterdiği semptomlara göre değişiklik göstermektedir. Fakat iyileşme oranı, bulimia nervozda daha fazladır.

Tedavi süreci genel olarak bilişsel davranışçı terapi, beslenme kontrolü ve ilaçlarla gelişir. Terapiler ile travma ve bunlara yönelik çalışmalar, stresle mücadele, bedeni olumlamaları, duygu durumla ilgili düzenlemeler ve dürtü kontrolü sağlama konularında ilerleme katedilir. İlaç tedavisi ile kaygı ve depresif belirtilerde normalleşme, öfke kontrolü alanında iyileşmeler gerçekleştirilmektedir.

3. Duygusal Yeme (Tıkanırcasına Yeme)

Oluşan olumsuz duygular nedeni ile kişiler aç olmadığı zamanlarda bile gıda tüketimi yapıyorsa buna duygusal yeme diyoruz.

Kişiler, önce olumsuz duygu (kaygı) hisseder. Sonrasında bu olumsuz duyguyu bastırmak için gıda tüketirler. Genellikle karbonhidrat ya da şekerli yiyecekler tercih ederler. Bu gıdaların tüketiminden sonra kişilerde kısa süreli haz oluşur. Fakat sonra kişilerde pişmanlık gibi olumsuz duygu yani yeniden kaygı oluşumunu tetiklenir. Bu şekilde kişiler, tekrar haz arayışına girer ve tekrar yemek yiyip kısa süreli haz yaşadıktan sonra yeniden başa döner ve pişmanlık yaşarlar. Duygusal yeme bu şekilde döngüyle kendisini gösterir.

Dugusal Yeme Neden Olur?

Duygusal yemeye neden olan tetikleyicileri genel geçer unsurlar vardır. Fakat kişiler, tokken gelen yeme isteğinin ardındaki duygusal nedeni, eğer farkındalık kazanmışlarsa saptayabilirler. Duygusal yemeye neden olan tetikleyici unsurlar şu şekilde karşımıza çıkar:

• Stres: Stresin yemek yeme davranışı üzerinde fizyolojik bazı etkileri vardır. Stres bazı hormonlar veya kortizol seviyesi üzerinde yükselmeye neden olur. Bu yüzden vücut kendini dengelemek için yoğun tatlı ya da aşırı yağlı gıdılar tüketme arzusu duyar.
• Yoğun Duygu ve Düşünceler: Öfke, korku, kaygı, endişe, kızgınlık utanç gibi duyguları bastırmak, kendini uyuşturmak için yemek yeme davranışı sıklıkla gözlenir.
• Can Sıkıntısı: İşsizlik ya da uzun tatil dönemlerinde sıklıkla karşımıza çıkar. Bu süreçte kişinin hayatında oluşan boşluk duygusuyla baş etme yöntemi olarak yemek yemeye yöneldiği bilinmektedir.
• Çocukluk Çağı Beslenme Sorunları: Çocukken bir başarının ardından gelen yemek yetişkin yaşamda karşımıza duygusal yemenin tetikleyicisi olarak çıkar. Örneğin, her başarılı olunan sınavdan sonra hamburgerciye gitmek her çocuğu mutlu eder ve iyi hissettirir. Bu durum, yetişkinlik döneminde yeme davranışı üzerinde, özellikle başarısızlık hissiyle baş etmek için kullanılan bir stratejiye dönüşebilir.

Duygusal Yeme Nasıl Tedavi Edilir?

Duygusal yeme ile başa çıkmanın ilk yolu farkındalıktır. Farkındalık sahibi bireyler, duygusal yeme durumuna neden olan faktörleri kendileri analiz edebilirler. Bu farkındalıkla yavaş yavaş yeme alışkanlıklarını düzenleyebilirler. Fakat kişiler ne yaparsa yapsın bu durumdan kurtulamıyorsa mutlaka terapi almalıdır. Terapilerde kişilerin duygu durumunu olumsuz tetikleyen nedenler saptanarak, çözüm yolları üretilir.